Monkeypox için acil durum

• Kemirgenlerde ve Maymunlar gibi primatlarda görülen mpox virüsü insanlara bulaşarak en az 13 ülkeye yayıldı. WHO ikinci kez Monkeypox (Maymun Çiceği) virüsüne karşı ‘küresel acil durum’ ilan etti. 

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ortaya çıkan ve komşu ülkelere de hızla yayılan viral enfeksiyon salgınının ardından Maymun Çiçeği’ni (mpox) iki yıl içinde ikinci kez küresel bir halk sağlığı acil durumu ilan etti. Bu bulaşıcı hastalıktan şimdiye kadar 524 kişi yaşamını yitirdi. Şu anda görülen salgının, virüsün yeni bir varyantıyla ilişkilendirildiği için öncekilerden daha endişe verici olduğu söyleniyor. Uzmanlar bunun şimdiye kadar gördükleri en tehlikeli varyant olduğu uyarısını yapıyor. Genellikle hafif seyretmekle birlikte nadir durumlarda ölümcül de olabilen viral hastalık, grip benzeri semptomlara ve vücutta irin dolu lezyonlara neden oluyor. İnsanlardaki en önemli yayılma yöntemi yakın temas. 

Koordineli mücadele şart
WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Afrika kıtasında ve ötesinde daha fazla yayılma ihtimalinin "çok endişe verici" olduğunu söyledi. "Bu salgını durdurmak ve hayatları kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahale şart" dedi. Bir hastalık salgınının "uluslararası halk sağlığı acil durumu" (PHEIC) olarak nitelendirilmesi, WHO’nun en yüksek alarm seviyesi olarak belirlenmesi anlamına geliyor. PHEIC ilanı verilmesi, sözkonusu hastalık salgınlarını kontrol altına almak için araştırma, finansman ve uluslararası halk sağlığı önlemleri ve işbirliğini hızlandırmaya yardımcı olabiliyor.

Yeni varyant ‘klad Ib’
Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki salgın, ‘klad I’ olarak bilinen endemik bir türün yayılmasıyla başladı. Ancak yeni bir varyant olan klad Ib, cinsel temas da dahil rutin yakın temas yoluyla daha kolay yayılıyor gibi görünüyor. Bu türün Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda gibi komşu ülkelere yayılması WHO’nun harekete geçmesini tetikledi. 
Virüsün şu anda iki farklı türü var. “klad I” Orta Afrika'da endemik bir tür. “klad Ib" ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan virüs türü. 2023'ün aynı dönemine kıyasla enfeksiyonlarda %160, ölümlerde ise %19'luk bir artış yaşadı.

Hafta başında Afrika ilan etti 
2024'ün başından bu yana Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 14.000'den fazla mpox vakası kaydedildi. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Africa CDC) de son durumla ilgili yaptığı açıklamada halk sağlığı açısından acil durum ilan etmişti. Acil durum kararının hükümetlerin müdahalelerini koordine etmelerine yardımcı olacağı ve etkilenen bölgelere tıbbi malzeme ve yardım akışının hızlandırılmasını sağlayabileceği belirtiliyor.
Kurum, Afrika kıtasında bu yıl şimdiye kadar 17 binden fazla şüpheli Maymun Çiçeği vakası ve 524 ölüm vakası bildirildiğini, bunun geçen yılın aynı dönemine göre vakalarda yüzde 160'lık bir artış olduğunu söyledi.

Endemikti genelleşti
Mpox hastalığına monkeypox (maymun çiçeği) virüsü neden oluyor. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı ile aynı grupta bulunuyor ama onun kadar tehlikeli değil. Virüs başlangıçta sadece hayvanlardan insanlara bulaşıyordu ama artık insandan insana da bulaşabiliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki tropikal yağmur ormanlarında bulunan ücra köylerde daha yaygın bir şekilde görülüyor.
Bu bölgelerde her yıl binlerce vaka ve yüzlerce ölüm gerçekleşiyor. Virüsten en çok 15 yaş altı çocuklar etkileniyor. 

Nasıl bulaşıyor?
Mpox, enfekte kişiyle yakın temas yoluyla insandan insana yayılıyor. Cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak veya nefes almak da buna dahil.
Virüs açık yaralar, solunum yolu ya da gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabiliyor.
Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor.
Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla yakın temas da başka bir tehlike unsuru.
2022'deki küresel salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştı. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mevcut salgın da cinsel temastan kaynaklanıyor. CENEVRE