TÜYAP artık kırtasiye

• Bu sene 40'ıncısı düzenlenen İstanbul Kitap Fuarı devam ediyor. Geçmiş yıllara göre katılımın düşük olduğu fuarda, ekonomik kriz ve TÜYAP’ın fiyat politikası sebebiyle okuyucu da yayıncı da beklediğini bulamadı.

ERDOĞAN ALAYUMAT/İSTANBUL

İstanbul Kitap Fuarı, TÜYAP Fuarcılık A.Ş. ve Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) ortaklığında 40’ıncı kez kapılarını ziyaretçilerine açtı. Ekonomik kriz ve yüksek stant ücretleri sebebiyle Sol, Ayrıntı ve Aram Yayınları gibi yayınevlerinin katılmadığı fuarda okuyucu da yayıncı da umduğunu bulamadı. 

Önceki yıllara göre fuara katılımın çok düşük olduğu gözlemlenirken, TÜYAP tarafından okuyucuları fuara taşımak amacıyla şehrin birçok noktasına konulan otobüslerin bu sene konulmadığı öğrenildi. Yine fuara girişlerin ücretli olmasının da katılımı etkilediği görülüyor.

Stant fiyatları katılımı engelledi

Pandeminin ardından ilk kez geçen sene kapılarını açan kitap fuarında derinleşen ekonomik krizle birlikte fiyat politikalarında da değişikliğe gidildiği görülüyor. Stant metrekare fiyatları 3 ile 5 bin TL arasında değişirken, 20 metrekare stant kiralamak isteyen bir yayıncı 9 günlük fuar için tüm masraflarla birlikte 100 bin TL masraf yapmak zorunda kalıyor. Bu durumun yayıncıları ne kadar zorladığını birçok defa tartışılmış olmasına rağmen TÜYAP bu sene de bu politikasını esnetmiş değil. 

Kültürel vasfını yitirdi

Fuarda yayıncıların şikayetçi olduğu bir başka konu ise okuyucu kitlesiyle buluşamamak. Fuar alanının şehir dışında kalması katılımı ciddi oranda etkilerken, TÜYAP’ın bilinçli ve planlı okuyucu kitlesini fuara taşımada yetersiz olduğu belirtildi. Yayıncılar, bu durumun fuarın niteliğini düşürdüğü görüşünde. 

Kitap fiyatları yüksek

Kitap fuarına katılan okurlar ise fuar alanının uzak olmasının yanı sıra kitap fiyatlarının çok yüksek olmasından şikayetçi. Görüştüğümüz bazı okuyucular aradıkları birçok kitabı bulamadıklarını, buldukları kitapların da fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklı alamadıklarını ifade ediyorlar.

Fuarda Kürt yayıncılar yok

Kürt yayıncılarının fuara katılmaması belki de fuarın en büyük eksiklerinden biri. Önceki yıllarda onlarca Kürt yayınevinin dahil olduğu kitap fuarına bu yıl yalnızca iki Kürt yayınevi katıldı. Kürt okuyucular için büyük bir boşluğa sebep olan bu durumun kaynağı ise yine TÜYAP’ın fiyat politikası. Okuyucular Kürtçe kitapların fuarda olmamasının kendileri için hayal kırıklığı yarattığını belirterek, istedikleri Kürtçe kitapları bulamadıkları için elleri boş dönmek zorunda kaldıklarını anlattı. 

 

 

Nitelikli okuyucu kitlesi düştü 

Gazetemize konuşan Kor ve Ginko kitap editörü ve çevirmeni olan Olcay Geridönmez, en son 2019'da fuara katıldıklarını belirterek, bu sene fuarın beklentilerini karşılamadığını ifade etti. Fuara katılan okuyucu kitlesinin de değiştiğini aktaran Geridönmez, "Geçmişte hedefli, listeli, büyük gruplar halinde gelen okuyucu kitlesi bu fuarda yok. Daha çok koridorlarda gezinen kitaplara göz gezdiren bir kitle var. Fuarlar artık eğitim yayıncıları üzerinden dönüyor. Eğitim yayıncılığı büyürken kültür yayıncılığı yapan yayınevleri de giderek küçülüyor. TÜYAP Kitap Fuarı eskiden bir kültür etkinliğiyken bugün tamamen eğitim yayıncılarının satış yaptığı bir biçime dönüştü” dedi.

Yeni eserler çıkaramıyoruz 

Ekonomik krizin de yayıncıları olumsuz etkilediğini belirten Geridönmez, sözlerini şöyle sonlandırdı: “Kâğıt masraflarına baskı maliyeti ve telif ücretlerini de eklediğimizde yeni eserler çıkarmakta zorlanıyoruz. Her şeyin dövize bağlı oluşu bizim gibi butik yayıncılık yapan yayınevlerini ciddi derecede etkiliyor. Bunun dışında teknolojinin ilerlemesi kitap okurlarını alternatif alanlara itmeye başladı. Örneğin, okuyucu daha çok sesli kitaba yöneliyor ya da kitapları internet üzerinden alıyor. Bu süreçte biz de kendi web sitemize daha çok yükleniyoruz ama Amazon gibi büyük dağıtım şirketlerinin devreye girmesi internet satışlarını da olumsuz etkiliyor."

 

 

Direnmeye çalışıyoruz

Yayıncılık sektörünün son yıllarda daha çok daraldığını ifade eden Yeni Dönem Yayıncılık çalışanı Sena Şat, "Küçük yayıncıların dağıtım imkanlarının sınırlı olmasından kaynaklı fuarlarda okuyucularla buluşmaları çok önemli. Bizim gibi yayınevlerinin bu tür organizasyonlardan mahrum kalması hem okur kitlesini geriletiyor hem de okurla yayıncıların buluştuğu alanlar daha gerici çevrelere teslim edilmiş oluyor. Mümkün olduğu kadar direnmeye çalışıyoruz” şeklinde konuştu. 

Fuar vasfını yitirdi

Kitap fuarına okuyucuların taşınmasında TÜYAP’ın çok yetersiz kaldığını da sözlerine ekleyen Şat, şöyle devam etti: “TÜYAP'ın okuru fuar alanlarına nasıl taşıyacağını düşünmesi gerekirken tam tersine yayıncıların ve okurların fuara katılmasını zorlaştıracak politikalar izliyor. Biz yılladır kitap fuarlarına katılıyoruz ve artık kitap okuyan bir okur kitlesinden söz etmemiz mümkün değil. Çok büyük bir kültürel etkinlik alanı olan bu İstanbul Kitap Fuarı artık bu vasfını yitirdi. İnsanları sorgulatmaya ve düşünmeye sevk eden yayınevlerinin okur kitlesi azalmaya başladı.”

 

 

Okuyucu istediğini bulamadı

Nimet Erben adlı okuyucu ise, Türkiye’deki sorunların sorgulanmamasının en büyük nedenlerden birinin okuma eksikliği olduğunu ifade ederek, "Ekonomik kriz kitap fiyatlarını da etkiledi. Değerli yazar ve edebiyatçıların eserleri büyük sermaye grupları tarafından basıldığı için maalesef çok yüksek fiyatlara satılıyor. İstediğim kitaplara ulaşmakta zorlanıyorum” diye konuştu.  

 

 

Kitap fiyatları el yakıyor

Sinema Yönetmeni Eren Danışman ise fuara katılımın geçen senelere göre çok daha düşük olduğunu söyleyerek, “Gençlik yıllarımda kendim geliyordum. Evlendim ve kızlarım oldu; onlarla gelmeye başladım. Önceki yıllarda girişte kuyruklar olurdu ve içeri girmek için saatlerce beklerdik. Birçok stant daha kalabalık oluyordu; kitaplarını imzalayan yazarların stantlarının önünde uzun kuyruklar oluşurdu. Katılımın bu kadar az olması beni şaşırttı açıkçası” dedi.

Önceki yıllarda genç okur kitlesinin fuara daha çok ilgi gösterdiğini belirten Danışman, “Gençler fuardan ayrıldığında elleri dolu dolu giderdi. Kitap fiyatları çok pahalı. İstediğim kitapların indirimli fiyatları bile çok yüksek geldi ve aklımda olan ve almak istediğim bazı kitapları alamadım.”