Safra kesesi taşı

• Safra kesesi taşlarına bağlı gelişen iltihap, karın ağrısı atakları şeklinde belirti verir. Ataklar arasındaki dönemlerde hastalar tamamen rahatlayabilir ncak bu hastalığın atlatıldığı anlamına gelmez.

Safra kesesi, karaciğerden salgılanan safranın toplandığı, karaciğerin alt kısmında bulunan torba şeklinde bir organdır. Kesenin görevi, safrayı depolayıp, yoğunlaştırmak ve gerekli aralıklarla oniki parmak bağırsağına salgılamaktır. Su – salgının yüzde 80’ini oluşturuyor –, kolesterol, safra tuzları vb. maddelerden oluşan safra yenilen yemeklerin hazmını kolaylaştırmaktadır. Safranın su oranı azalıp kolesterol veya diğer maddeler çoğaldığında taş oluşur.  

Toplumda her 8-10 yetişkinden birinde safra kesesi taşı bulunur. Kadınlarda bu hastalığa daha sık rastlanır. Safra kesesi taşı bulunan kişilerin yüzde 60’ında hiçbir şikayet yoktur. Bazı hastalarda ayrıca safra kanalı taşı da görülür. Bunların çoğu, bir süredir safra kesesinde mevcut küçük taşların safra kanalına düşmesinden kaynaklanır. Ailede taş olanlarda risk iki kat artmaktadır. Taşların büyüklüğü değişik boyutlarda olabilir (kum tanesi çapından 3-4 cm’ye kadar). Taşların kimyasal yapısı da farklılıklar göstermektedir.

Safra kesesi taşlarına bağlı gelişen iltihap, karın ağrısı atakları şeklinde belirti verir. Ataklar arasındaki dönemlerde hastalar tamamen rahat olabilir. Ancak bu hastalığın atlatıldığı anlamına gelmez. Hatta her atak tekrarında şikayetlerin yatıştırılması giderek daha zor bir hale gelebilir. Özellikle uzun süren bir açlığın ardından yenilen ağır ve yağlı yemekler iltihap gelişimini tetikler. Ağrı akşam saatlerinde daha sık olur. Sıklıkla karnın sağ üst tarafında hissedilen ağrı sağ omuza veya sırta yayılabilir. Ağrıyla birlikte şiddetli bulantı ve kusma da yaşanabilir. Birçok hastada şişkinlik ve hazımsızlık gibi şikayetler de görülmektedir. Bu nedenle çoğu zaman mide ülseri olduğu sanılarak ülser ilaçları kullanılır. Bu tür yakınmalarla başvuran hastalara karın ultrasonu yapılırsa safra kesesindeki taşlar ve iltihabi değişiklikler kolaylıkla saptanabilir. Safra kanalı taşı olan hastalarda safra kanalı tıkanması ve bundan kaynaklı iltihap ve sarılık meydana gelebilir.

Ağrı atağıyla acil servise başvuran hastaların bir kısmına acil ameliyat yapılması gerekebilir. Safra kesesinde taşı olup, iltihaba bağlı şikayetleri olan hastaların fazla ertelemeden ameliyat olması gerekir. Ameliyatta safra kesesi taşlarla birikte tamamen alınır. Öncelikle tercih edilen ameliyat yöntemi karın duvarında geniş kesi gerektirmeyen ve kolay iyileşme sağlayan kapalı (laparoskopik) ameliyat tekniğidir. Tedavi hep ertelenerek çok sayıda ağrı atağı geçirilir veya bir seferinde de yatıştırılamayan bir atak ile karşılaşılırsa kapalı ameliyat şansı azalmaktadır. Bu durumda açık ameliyat gerekli olmaktadır.